ŠTA JE MINDFULNESS?
ŠTA JE MINDFULNESS ISTORIJSKI?
Ako želimo da razumijemo šta je mindfulness istorijski treba da znamo da se termin meditacija nekada koristio da se prevede Sanskrit termin bhävana i njen Tibetanski sinonim sgoms. Sanskrit termin označava “kultivaciju” ili “uzrokuje da postane” a Tibetanski ekvivalent se odnosi na “razvoj familijarnosti.”
„Tradicionalni naglasak većine meditacija je mentalni razvoj u kome praktičar kultiviše opšti osjećaj blagostanja i vrline zajedno sa nivoom duboke familijarnosti sa svojim unutrašnjim mentalnim pejzažom i svojim obrascima ponašanja.“
Originalni prevod Sati – na engleskom Mindfulness, dao je Davids 1882. godine. Preveden je od Pali korijena, Sati (Sanskrit: smrti) i literalno znači “memorija” i usko je povezan sa glagolom sarati koji se odnosi na proces, “upamtiti.”
Većina Budističkih perspektiva Mindfulnessa naglašava usku i stalnu vezu između funkcija memorije i pažnje. U stvari, bližom egzaminacijom, Mindfulness se može opisati kao kontinuirani diskriminativni kapacitet pažnje za kodiranje i prisjećanje iskustava efikasno – bez zaboravljanja ili distrakcije i u odgovarajućem kontekstu.
Satipatthāna Sutta opisuje Mindfulness kao direktan put za “prestanak patnje” i kao fundamentalni kvalitet ili vještinu među setom mentalnih kvaliteta razvijenih kroz specifičnu praksu meditacije.
Ako pričamo o vještini pažnje onda to zovemo Mindful awareness – Svjesna pažnja.
U Budističkom konceptu patnja (Pali: dukkha) je povezana sa nedostatkom svjesnosti sledećih fundamentalnih karakteristika iskustva:
- Naviknuta žudnja ili vezanost (za senzorne/mentalne objekte koji nam se sviđaju) i/ili averzija (za senzorne/mentalne objekte koji nam se ne sviđaju).
- Svi fenomeni (uključujući koncept sopstva/sebe/ja) su nepostojani/prolazni (pojave se i prođu).
Za ove karakteristike se vjeruje da su bazirane na inflatornom osjećaju sopstvene važnosti ili samogađenju. Ove karakteristike patnje su inkorporirane u noviji model patnje u kojem naviknute predrasude procesuiranja informacija opredmete disfunkcionalnu šemu sebe. Da bi se smanjila patnja, put Mindfulnessa opisan je da posebno stavlja veliki naglasak na četiri usko povezana kvaliteta ili vještine koje se razvijaju kroz meditativne tehnike, uključujući:
- Balansiran intenzitet napora i marljivosti (Pali: ātāpi)
- Mudrost jasnog razlučivanja ili jasnoća fenonema (Pali: sampajana)
- Svjesnu pažnju i
- Slobodu od želje i nezadovoljstva – forma staloženosti (equanimity)
Staloženost (equanimity) (Pali: upekkhā) je prevedena kao “nadgledanje” ili “posmatranje stvari kako se pojavluju” i opisana je da uključuje balans uzbuđenja bez hiperzubuđenja ili umora.
„Kvaliteti jasnoće i staloženosti, zajedno sa svjesnom pažnjom se razvijaju tokom vremena dok učimo da ne suzbijamo ili fiksiramo ono što se pojavljuje u senzornom iskustvu iz momenta u momenat.“
Zajedno sa ostala tri kvaliteta svjesna pažnja se smatra kritičnom za poboljšanjem pristupa i uvida u relacijama subjekat – objekat tako da je najfundamentalnija priroda objekta (uključujući sebe) percipirana “kakva je istinski” bez distorzija i kognitivnih zabluda.
Ova forma neiskrivljenog uvida ili doživljaja se zove još i “čista pažnja” – percepcija bez interpretacije.
„Observirati bez evaluiranja je najveća forma ljudske inteligencije.“ – Jidu Krishnamurti
Ova četiri kvaliteta fasilitiraju razvoj naprednog sistema za samo-monitoring. Svjesna pažnja se specifično primjenjuje na opsežan način kroz četiri domena iskustva:
- Tijelo
- Osjećanja/senzacije ili afektivni ton
- Naše trenutno mentalno stanje
- Matricu međuodnosa između svih fenomena koji se pojavljuju u našoj svjesnosti
SAVREMENI POGLED NA MINDFULNESS MEDITACIJU
Šta je mindfulness u današnjem vremenu ?
„Mindfulness je svjesnost koja se pojavljuje kada sa namjerom obraćamo pažnju, u sadašnjem trenutku, bez osuđivanja, na iskustvo koje se pojavljuje iz momenta u momenat.“ – Dr. Jon Kabat-Zinn, Professor of Medicine Emeritus at the University of Massachusetts Medical School
Naše iskustvo sebe se može analizirati u dvije fundamentalne dimenzije:
- Naše direktno senzorno iskustvo tijela i uma
- Naš odnos pažnje u vezi sa tim senzornim iskustvom
Direktno senzorno iskustvo tijela i uma se može razložiti u četiri komponente:
- Tjelesne senzacije fizičkog tipa
- Tjelesne senzacije emocionalnog tipa
- Vizuelna misao (obično centrirana ispred/iza očiju)
- Auditorna misao (obično centrirana u glavi/u ušima)
